Wątroba jest kluczowym organem w utrzymaniu zdrowia nie tylko naszego przewodu pokarmowego ale i całego organizmu. Kontroluje ona bezpośrednio wzrost i zdrowie każdej naszej komórki. Będąc najbardziej aktywnym organem wewnętrznym jest jednocześnie wewnętrznym terapeutą naszego ciała. Wątrobie przypisuje się setki funkcji – od procesów trawiennych, detoksykacji, przez wydzielanie endokrynne, aż po zdrowie emocjonalne. Zależy od niej zarówno nasze fizyczne samopoczucie, wygląd naszej skóry jak i nasz stan emocjonalny.
Wątroba przestrzega w swojej pracy ścisłych priorytetów. Na pierwszym planie stoją tu tematy utrzymania nas przy życiu, na dalszym planie utrzymanie nas przy zdrowiu, a na samym końcu znajdziemy „kosmetyczne detale”. Niestety w dobie coraz to bardziej toksycznego środowiska (wody, powietrza i naszego pożywienia) oraz coraz to wyższego poziomu stresu, z jakim stykamy się na co dzień, wątroba ma zbyt wiele pracy na pierwszym planie i nie nadąża za szczegółami. W efekcie wątroba cierpi, a my czujemy się coraz to bardziej ociężali, zdenerwowani i wyglądamy na zmęczonych. Warto więc zainwestować w zdrowie wątroby, zadbać o nią, aby lepiej nas oczyszczała, trawiła i pomagała przyswajać pokarm, aby lepiej się czuła, a wraz z nią i my.
Wątroba to wyjątkowy organ
Wątroba jest dużym i dobrze ukrwionym organem złożonym głównie z wody. Usytuowana po prawej stronie tułowia, jest chroniona przez nasze żebra i mięśnie korpusu. W zdrowym ciele wątroba czuje się dobrze, masowana z jednej strony przez rytmiczne ruchy przepony podczas spokojnego oddechu, od przodu wsparta przez mocne mięśnie brzucha, a od tyłu stymulowana delikatnie dzięki perystaltyce jelit. W zdrowiu jej obecność w naszym ciele jest odczuwalna jako błogość. W zdrowiu jest jej dobrze.
Wątroba lubi ciasno, ale nie zbyt ciasno. Lubi przytulać się i wtulać w otaczające ją organy i gdy te są w dobrej formie i odpowiednich rozmiarów jest jej dobrze w ich bliskości. Nie przejadaj się ponieważ nadmiernie wypchany pokarmem przewód pokarmowy może uciskać Twoją wątrobę. Wątroba lubi też, gdy Twoje ciało jest w dobrej pozycji, gdy stoisz stój, a gdy leżysz, leż na lewym boku lub na plecach. Gdy jest jej ciepło i gdy panuje wewnętrzny spokój, ona czuje się dobrze. Pamiętaj o tym w zimne i nerwowe dni.
Co ciekawe, wątroba jest jedynym organem w ludzkim ciele zdolnym do samoregeneracji – to proces, w którym hepatocyty (komórki wątrobowe) działają jak komórki macierzyste. Na co dzień komórki te funkcjonują w specyficznym stanie śpiączki, sporadycznie tylko rozmnażając się. W sytuacjach wyjątkowych natomiast zaczynają intensywnie rozmnażać się, odbudowując tkankę wątrobową. W przypadku utraty lub zniszczenia nawet 90 procent wątroby, jest ona w stanie w krótkim czasie odbudować się do swoich normalnych rozmiarów.
Czy żółć jest żółta?
Przede wszystkim wątroba jest organem trawiennym produkującym żółć. Żółć jest gorzkim płynem, o odczynie zasadowym i kolorze żółtym, brązowym lub zielonym. Żółć emulsyfikuje tłuszcze, ułatwiając ich trawienie. Trawi wapń i białka, reguluje zawartość tłuszczu we krwi, usuwa toksyny z wątroby, pomaga utrzymać odpowiednie Ph przewodu pokarmowego i zapobiega rozmnażaniu się szkodliwych bakterii w jelicie grubym. Dorosły, zdrowy człowiek, do prawidłowego metabolizmu potrzebuje średnio pół litra żółci dziennie.
Niestety, z różnych powodów większość z nas nie wydziela nawet szklanki żółci. Badania pokazują, że chroniczny stres wstrzymuje wydzielanie żółci, co prowadzi do stanów zapalnych w przewodzie pokarmowym. Bez odpowiedniej ilości żółci większość zjadanego pokarmu zostanie źle strawiona lub nie strawiona. Przy niskim jej poziomie, gromadzące się w wątrobie toksyny, będą powoli zatykały kanaliki żółciowe, prowadząc do coraz to bardziej zaawansowanej kamicy żółciowej. Źle strawiony i niestrawiony tłuszcz będzie też odkładał się w naczyniach krwionośnych prowadząc do zaburzeń krążenia, udarów, wylewów lub zawałów. Jak łatwo zauważyć żółć odgrywa kluczową rolę w metabolizmie całego ciała a jej obecność w odpowiedniej ilości i jakości gwarantuje sprawne trawienie i ma wpływ na szeroko pojęte zdrowie.
Wątroba – fabryka ważnych substancji
Wątroba jest również fabryką produkującą materiały budulcowe naszego ciała – jak cholesterol i aminokwasy – oraz substancje aktywne w jego metabolizmie takie jak hormony. Cholesterol jest związkiem chemicznym niezbędnym do produkcji witaminy D, hormonów i kwasów żółciowych. 80% naszego zapotrzebowania na cholesterol zapewnia nam wątroba. Aminokwasy to materiał budulcowy białek strukturalnych, z których zbudowane są komórki naszych organów i mięśni oraz białek funkcjonalnych takich jak enzymy. Enzymy są kluczowymi strukturami w reakcjach biochemicznych w naszym ciele, włącznie z trawieniem pokarmu. Bez enzymów nie bylibyśmy w stanie dobrze strawić żadnego z naszych ulubionych pokarmów. Wątroba jest też drugorzędnym organem wydzielania wewnętrznego, produkującym hormony i substancje hormon podobne. Komunikuje się ona z innymi organami endokrynnymi jak na przykład szyszynka lub tarczyca i pomaga w ich oczyszczaniu. Detoks
Wątroba jest też organem detoksykacyjnym całego ciała, dezaktywuje hormony, alkohol i środki farmakologiczne. O ile dobrze funkcjonująca wątroba daje sobie radę z okazjonalnymi toksynami to stałe bombardowanie jej alkoholem, lekami i codziennym stresem może mieć negatywny wpływ na nasze zdrowie. Zarówno fizyczny, oksydacyjny jak i psychosocjalny stres przeszkadza wątrobie w wykonywaniu istotnych prac detoksykacyjnych i prowadzi do stanów zapalnych w ciele i uszkodzenia tkanki wątrobowej.
Wątroba detoksykuje nasze ciało głównie w nocy podczas głębokiego snu, dlatego bardzo ważne dla zdrowia wątroby jest, aby przestrzegać naturalnych cykli dobowych, czyli spać w nocy, w szczególności w godzinach 22:00-4:00 i być aktywnym w dzień. O ile w godzinach nocnych wątroba dba o detoks naszego ciała, o tyle w ciągu dnia możemy jej znacznie pomóc poprzez aktywność fizyczną. Skóra to największy organ ciała i właśnie ona może przejąć część funkcji detoksykacyjnych wątroby, znacznie pomagając w jej pracy. Możemy więc poprzez ćwiczenia fizyczne usunąć wiele toksyn wraz z wydalanym potem. Opcji jest wiele, wystarczy pół godziny dziennie z Twojego czasu, mata do ćwiczeń lub buty do biegania, aby znacznie odciążyć wątrobę.
Na dalekim wschodzie
Nie sposób pisać o wątrobie, pomijając fakt iż w najstarszych systemach medycznych naszej cywilizacji postrzega się ją w trochę szerszej perspektywie niż we współczesnej zachodniej tradycji. Na medycznym dalekim wschodzie organy wewnętrzne powiązane są z odpowiadającymi im emocjami. W medycynie Chińskiej i Ajurwedyjskiej wątroba to nieco więcej niż organ trawienny. Jest związana z gniewem. Wątroba kontroluje i gromadzi złość, a złość z kolei niszczy wątrobę. Możemy więc świadomie odpuścić złość i gniew dla zdrowia wątroby. Biorąc pod uwagę chiński zegar biologiczny, wyraźnie widzimy też, że istotny jest sen w godzinach regeneracji wątroby, które przypadają od pierwszej do trzeciej nad ranem. Wczesne spożywanie ostatniego posiłku zapewni nam też odpoczynek wątroby w tych tak ważnych godzinach jej regeneracji.
Zablokowana wątroba
Okazuje się, że przeszkodą w prawidłowym funkcjonowaniu wątroby mogą też być „kamienie wątrobowe” (ang. intrahepatic gallstones). Kamienie mogą zatykać kanaliki żółciowe w wątrobie, blokując przepływ żółci i uniemożliwiając jej prawidłową pracę. Kamienie mogą też gromadzić się w woreczku żółciowym utrudniając lub nawet uniemożliwiając jego prawidłowe wypróżnianie się. Niektórzy uznają je za główną przyczynę wielu chorób i ich objawów. Kamienie wątrobowe to często nieskamieniałe, czyli miękkie, złogi cholesterolu i soli żółciowych, nie dające się wykryć standardowymi badaniami jak rentgen, ultradźwięki czy termografia. Badania krwi wykrywające problemy wątrobowe z kolei pokazują podwyższony poziom enzymów wątrobowych pochodzących z uszkodzonych już komórek. Zanim jednak dojdzie do uszkodzenia jej komórek, może upłynąć wiele miesięcy, a nawet lat niezdiagnozowanej, niedrożnej wątroby.
Jak powstają kamienie wewnątrzwątrobowe?
Kamienie i toksyczne złogi wątrobowe tworzą się na przestrzeni lat. Przyczyn tego zjawiska może być wiele, a do najważniejszych zaliczyłbym chroniczne odwodnienie, stres, i niewłaściwą dietę. Chroniczne odwodnienie ciała to długoterminowy niedobór wody na poziomie komórkowym. Nawet jeśli pijemy herbatę, kawę, soki i inne tak zwane napoje, nie zaspakaja to naszego zapotrzebowania na czystą wodę. W efekcie przyzwyczajamy się do objawów odwodnienia, zażywamy kolejną tabletkę na ból głowy, a na kolejną dawkę stresu reagujemy złością, co pogłębia jeszcze bardziej nasz brak wrażliwości na potrzeby ciała.
Niedostateczna ilość czystej wody w naszym ciele prowadzi do zagęszczania płynów ustrojowych oraz do pogorszenia ich cyrkulacji. W efekcie zagęszcza się także żółć, co sprzyja formacji kamieni wątrobowych. Współczesna dieta pozostawia również wiele do życzenia. To co jest na naszym talerzu i to, w jaki sposób to spożywamy, przyczynia się do niestrawności, pogłębia odwodnienie i kreuje stany zapalne w ciele. W efekcie słaba dieta jest również przyczyną stagnacji żółci, kumulacji toksyn i powstawania kamieni wątrobowych.
Objawy
Andreas Moritz w swojej książce „Oczyszczanie Wątroby i Pęcherzyka Żółciowego” wymienia blisko 70 różnych objawów towarzyszących niedrożnej wątrobie. Wśród nich słaby apetyt, rozwolnienie, zatwardzenie, wzdęcia, gazy, bóle brzucha, bóle głowy, migreny, choroby serca, depresja, zaburzenia hormonalne, bóle pleców, astma, alergie, osteoporoza, choroby nerek lub problemy ze snem to tylko niektóre z nich. Jeśli masz któryś z powyżej wymienionych objawów możesz wykorzystać go jako inspiracja do zadbania o ten tak istotny organ.
Jak zadbać o wątrobę?
Jest wiele metod, aby profilaktycznie dbać o wątrobę. Niektóre z nich wymieniłem już powyżej, ale myślę, że na szczycie listy powinno znaleźć się przede wszystkim profilaktyczne nie przeszkadzanie jej w pracy. Może to przełożyć się na nie zaśmiecanie ciała zbędnymi toksynami, zarówno fizycznymi substancjami jak i stresem. Każdy z nas wie, co jest na jego własnej liście, może o jedno piwko mniej, może trochę więcej świeżych owoców, szklanka wody zamiast zbędnych leków. W ramach profilaktyki można też nauczyć się kontrolować nasze emocje, wprowadzić harmonogram ćwiczeń fizycznych lub regularnie pić zioła wspierające wątrobę.
Zioła jak Ostropest Plamisty, Borututu, Mniszek Lekarski lub Skrzyp mogą korzystnie wpływać na stan naszej wątroby i wspierać ją w trudnej pracy. Profilaktycznie można też zainwestować w Żywienie Terapeutyczne czyli jeść lepiej, jeść mniej, jeść w protrawiennym spokoju i w dobrym towarzystwie. W ramach terapii żywieniowej można też okresowo jeść mniej, świadomie zawężając okno żywieniowe do minimum lub przez określony czas nie jeść wcale. Przerywana głodówka detoksykuje wątrobę
Glutathion to bardzo mocny antyoksydant syntezowany w komórkach naszego ciała i bardzo pomocny wątrobie, ponieważ detoksykuje na poziomie komórkowym i ułatwia jej pracę. Jego poziom w ciele zmniejsza się z wiekiem oraz w stresie. Jest więc sens, aby zadbać o zwiększenie jego syntezy lub suplementację. Gdzie w naszym pożywieniu możemy znaleźć glutation? Szpinak, awokado, szparagi zawierają gotowy glutation ale niestety ciało słabo absorbuje go z pokarmu i zawsze korzystniej jest zainspirować je do jego własnej produkcji. Jedną z metod może tu być głodówka lub przerywana głodówka, które zwiększają poziom glutationu w krwioobiegu. Badania kliniczne pokazują też, że doustne przyjmowanie glutationu w formie suplementu diety poprawia funkcje wątrobowe u ludzi ze stłuszczoną wątrobą. Doskonałym źródłem substratów do syntezy glutationu są grzyby oraz produkty o wysokiej zawartości bio-dostępnej siarki takie jak czosnek, cebula, kalafior, brokuły, a w szczególności jarmuż dzięki zawartości substancji sulforafan. Pomocna jest tu też witamina C, która regeneruje glutation oraz Selen będący kofaktorem glutationu. Dodatkowo produkty o właściwościach wspierających funkcje wątrobowe to kurkuma, imbir, buraki, awokado, oliwa i owoce cytrusowe.
A co z kawą?
Badania kliniczne z całego świata potwierdzają, że jednym z najbardziej dobroczynnych płynów dla naszej wątroby jest kawa. Czysta kawa przeciwdziała powstawaniu kamieni wątrobowych. Stymuluje bowiem produkcję żółci i jej przepływ w kanalikach żółciowych wątroby. Reguluje hormony odpowiadające za wypróżnianie się woreczka żółciowego do jelita. Kawa rozrzedza też żółć, dodatkowo ułatwiając jej przepływ w wątrobie i z wątroby do woreczka żółciowego. Kawa jest też antyutleniaczem i działa przeciwzapalnie i hepato-ochronnie, chroniąc nas między innymi przed stłuszczeniem wątroby. Oczywiście powinna ona być ekologiczna, gdyż kawa jest uprawą intensywnie opryskiwaną pestycydami. Powinna też być spożywana bez ulepszaczy smaku takich jak mleko czy cukier i w ilościach nie powodujących uzależnienia. Jak oczyścić wątrobę?
Lewatywy kawowe to jedna z metod. O ile tradycyjna lewatywa służy do oczyszczenia jelita grubego, to lewatywa kawowa ma za zadanie stymulować wątrobę do akcji. Zatruwając chwilowo mały krwioobieg pomiędzy wątrobą a jelitem grubym mocną kawą, wysyłamy do wątroby sygnał stymulując ją do pracy detoksykacyjnej. Kluczowe jest tutaj zrobienie tej procedury poprawnie, tak aby kawa nie dostała się do całego krwioobiegu.
Konwencjonalna medycyna, diagnozując kamienie w woreczku żółciowym, proponuje również ich usunięcie. Niestety, na niekorzyść pacjenta kamienie wątrobowe usuwa się operacyjnie często wraz z woreczkiem, który niestety nie odrasta, a kamienie zalegające w wątrobie pozostają. Dlatego też warto jest bezpiecznie oczyścić wątrobę i udrożnić kanaliki żółciowe bez agresywnej ingerencji chirurga. Po to, aby lepiej trawić, lepiej się czuć i lepiej wyglądać.
Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej o tym, jak bezpiecznie oczyścić wątrobę i woreczek żółciowy lub nauczyć się bezpiecznej procedury lewatywy kawowej, zapraszam do skontaktowania się ze mną na irek@chefirek.pl.
Bibliografia: „The Liver as an Endocrine Organ – Linking NAFLD and Insuline Resistance” , Matthew J Watt, Paula M Miotto, William De Nardo, Magdalene K Montgomery „The Amazing Liver & Gallbladder Flush” by Andreas Moritz „Newly discovered endocrine functions of the liver” By Jane Rhyu & Run Yu World Journal of Hepatology https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2701258/ https://kids.frontiersin.org/articles/10.3389/frym.2017.00038 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6422711/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2702105/ https://www.health.harvard.edu/heart-health/how-its-made-cholesterol-production-in-your-body https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1691567/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5585554/ https://www.healthline.com/health/chinese-body-clock https://www.nhp.gov.in/ayurvedic-perspective-of-liver_mtl https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5549431/ https://www.healthline.com/nutrition/how-to-increase-glutathione https://www.semanticscholar.org/paper/Coffee-and-Liver-Disease.-Wadhawan-Anand/248b8e7de6fc017c8812e6e18a2850eecb2a0a54 https://www.semanticscholar.org/paper/The-effect-of-coffee-consumption-on-the-fatty-liver-Hayat-Siddiqui/d526644df695bc359b0ebdfcb02797979b81fdca https://www.semanticscholar.org/paper/Coffee-Consumption-and-Non-alcoholic-Fatty-Liver-An-Kositamongkol-Kanchanasurakit/d7f946e44cb873e1e144d018089afc9132c8ad58